Pakiet Miejskiej Odporności to szansa dla miast, by postawić na rozwój zakorzeniony w społeczności i wzmacniać lokalną odporność
Zapraszamy do lektury nowego raportu CoopTech Hub i Fundacji im. Heinricha Bölla Pakiet Miejskiej Odporności.
Obejrzyj nagranie z premiery, pobierz raport i zajrzyj do streszczenia!
🇬🇧 Urban Resilience Package summary is also available in English.
Zazębiające się kryzysy – energetyczny, mieszkaniowy, klimatyczny, a do tego to wysoka inflacja i rosnące stopy procentowe – pokazują, że dotychczasowy model rozwoju miast, oparty na dużych pracodawcach i inwestycjach w infrastrukturę, wyczerpał się. Zamiast tego konieczne jest postawienie na rozwój zakorzeniony lokalnie oraz budowanie siły społeczności, bo tylko współpraca pozwoli nam zbudować gospodarkę odporną na kryzysy.
Na te właśnie wyzwania odpowiada Pakiet Miejskiej Odporności. Rozwiązanie CoopTech Hub opiera się na modelu spółdzielni rozwojowej, pozwalającej wykorzystać i rozwijać lokalne zasoby – materialne oraz społeczne. Rozwiązanie to opiera się dlatego na trzech filarach: wspólnej własności, współinwestowaniu i współzarządzaniu. To demokratyczne podejście buduje społeczności zdolne do sprawnego reagowania na nadchodzące zmiany. Odporność wymaga umiejętności adaptacji do nowych warunków życia, szybkiej regeneracji oraz zapobieganie najcięższym skutkom kryzysów. Dlatego raport CoopTech Hub pokazuje, jak budować i rozwijać odporne społeczności.
– To może być ostatni moment dla miast, gmin i społeczności, aby na własnych warunkach odpowiedzieć na wyzwania stawiane przez transformację, która choć już się rozpoczęła, to wciąż zawiera wiele niewiadomych – podkreśla Joanna Erbel, liderka klubu samorządowego CoopTech Hub, ekspertka miejska i jedna z autorek raportu. – W planowaniu rozwoju konieczne jest uwzględnienie potrzeb lokalnych społeczności, a także potencjałów, które w niej drzemią. Wypracowany przez nas model pozwala na zidentyfikowanie obu tych aspektów. Właśnie spółdzielnie rozwojowe pozwalają na odpowiedzialne korzystanie z dostępnych zasobów, a także zapewniają, że pozostaną one pod kontrolą społeczności oraz zapobiegają uciekaniu zysków.
Czym są spółdzielnie rozwojowe?
Spółdzielnie rozwojowe stanowią innowacyjne rozwiązanie: realizują strategiczne zadania danej gminy i równocześnie włączają szerokie grono osób i instytucji w budowanie miejskiej odporności. Ten model jest rozwinięciem nasz wcześniejszego raportu Spółdzielcza transformacja. Dlatego nasze rozwiązanie zakłada, że w pierwszym kroku spółdzielnie rozwojowe będą powoływać instytucje samorządowe. Może to być urząd gminy, miejska spółka lub inna spółdzielnia. Ma to na celu zapewnienie stabilności oraz instytucjonalnego zaangażowanie i zasobów. Jednak już od początku głos społeczności musi mieć wpływ na to, jak spółdzielnia będzie funkcjonować i czym się będzie zajmować. W drugim kroku, spółdzielnia rozwojowa otworzy się na inwestowanie społecznościowe, dzięki czemu lokalne organizacje, przedsiębiorcy i poszczególne mieszkanki i mieszkańcy będą mogli zaangażować swoje własne zasoby i stać się współwłaścicielkami i współwłaścicielami tej spółdzielni, czyli lokalnego wehikułu rozwoju. Spółdzielnia także będzie szansą dla klasy średniej, aby jej oszczędności, nawet jeśli pomniejszone przez ostatnie kryzysy, były wykorzystane do podnoszenia jakości codziennego życia.
– Spółdzielnie to szansa na zmianę, na odejście od paliw kopalnych i tworzenie miejsc pracy przyszłości. To wspólnotowe podejście uwzględnia jednostkowo osoby wykluczone: kobiety, mniejszości, osoby z niepełnosprawnościami w opozycji do kapitalistycznego postrzegania społeczeństwa jako jednolitej masy zatrudnionej w dużych scentralizowanych jednostkach napędzanych paliwami kopalnymi – zaznacza Beata Cymerman, Kierowniczka Programu Energia i Klimat w Fundacji im. Heinricha Bölla w Warszawie. – Wizja zamykania kopalń i zakładów pracy nie musi oznaczać końca regionów pogórniczych i ucieczkę mieszkańców do większych metropolii, spółdzielnie rozwojowe są szansą na rewitalizację terenów pogórniczych i zaangażowanie lokalnej społeczności.
Pakiet Miejskiej Odporności. Premiera modelowych rozwiązań spółdzielni rozwojowych
Wdrożenie modelu lokalnie zakorzenionego, spółdzielczego rozwoju musi dostosowywać się do miejskiego kontekstu i poszczególnych społeczności. Raport Pakiet Miejskiej Odporności pokazuje takie dwie drogi, które wynikły ze spotkań w Dąbrowie Górniczej i Koninie – miejscach w trakcie transformacji.
Innowacyjny samorząd Dąbrowy Górniczej tworzy nowe centrum miasta, prowadząc rewitalizację skupioną wokół Fabryki Pełnej Życia. Dlatego w Dąbrowie Górniczej największy potencjał ma spółdzielnia wielosektorowa. Taka spółdzielnia zarządzałaby miejską zielenią i produkowała żywność, a równocześnie korzystałaby z potencjału Fabryki Pełnej Życia. Służyłaby także za inkubator lokalnej przedsiębiorczości.
Natomiast w Wielkopolsce Wschodniej wygaszanie górnictwa i energetyki we wschodniej Wielkopolsce stawia wyzwania przed Koninem, gdzie ogromny potencjał młodych mieszkańców i mieszkanek pozostaje niezagospodarowany. Dla Konina najlepszym rozwiązaniem dlatego będzie spółdzielnia studencka. W odpowiedzi na kryzys demograficzny pomoże ona w odnalezieniu się na lokalnym rynku pracy. Także prowadząc działalność kulturalno-rozrywkową podniesie atrakcyjność miasta.
Obydwie propozycje zakładają dalszy rozwój spółdzielni. Kluczowymi dalszymi krokami będą otwarcie na współwłasność i poszerzanie działalności. Kolejnymi obszarami będzie m.in. rekultywacja terenów pogórniczych, usługi opiekuńcze, produkcja energii i podnoszenie efektywności energetycznej. Raportowi towarzyszą specjalnie opracowane modelowe statuty spółdzielni rozwojowych dla Dąbrowy Górniczej i Konina, których wdrożenie może być kolejnym krokiem na drodze lokalnie zakorzenionego rozwoju. Aby przeczytać raport, a także pobrać modelowe statuty spółdzielni rozwojowych, zajrzyj na stronę publikacji.
Pakiet Miejskiej Odporności. Premiera 21 listopada 2022 o 18:00
Dołącz do premierowego spotkania wokół raportu Pakiet Miejskiej Odporności! Premiera odbędzie się w poniedziałek, 21 listopada 2022 o godz. 18:00. Ponieważ model spółdzielczego rozwoju wymaga udziału społeczności, w spotkaniu wezmą udział przedstawiciele i przedstawicielki społeczności Dąbrowy Górniczej i Konina. Nagranie z premiery już dostępne do oglądania. Raport przeczytasz w zakładce „Publikacje”. Zajrzyj także do streszczenia (summary also available in English 🇬🇧).
Budowa lokalnego ekosystemu spółdzielczego. Rys. Izabella Turowska/TAKŁADNIE
Raport Pakiet Miejskiej Odporności. Sprawiedliwa spółdzielcza transformacja dla zrównoważonego rozwoju regionów powęglowych powstał dzięki współpracy z Fundacją im. Heinricha Bölla w Warszawie w ramach projektu „Sprawiedliwa spółdzielcza transformacja. Inkubacja spółdzielni energetycznych i rozwojowych dla zielonego rozwoju regionów powęglowych”.