W poszukiwaniu modelu dla demokratycznego rozwoju miasta
Pierwsza w Polsce spółdzielnia rozwojowa może powstać w Dąbrowie Górniczej. Zarząd miejskiej spółki rewitalizacyjnej Fabryka Pełna Życia Sp. z o.o. oraz kilkanaście lokalnych organizacji, zarówno przedsiębiorstw, jak i z trzeciego sektora, zainspirowało się przykładami spółdzielni rozwojowych, które można znaleźć w raporcie CoopTech Hub Spółdzielcza Transformacja. Jesteśmy niedługo po warsztatach przecierających szlak dla wszystkich polskich gmin, na których wspólnie zastanawialiśmy się jak, w oparciu o konkretne lokalne zasoby, potrzeby i potencjały, zakorzenić w Dąbrowie Górniczej spółdzielnię rozwojową.
Warsztaty, zorganizowane na zaproszenie Fabryki Pełnej Życia przez CoopTech Hub, we współpracy z Fundacją im. Heinricha Bölla w Warszawie, miały za cel zmapowanie możliwości i zarysowanie planu, aby umożliwić stworzenie spółdzielni rozwojowej w Dąbrowie Górniczej. Poszukiwaliśmy obszaru działania dla pierwszego etapu funkcjonowania spółdzielni – obszaru na przecięciu lokalnych wyzwań i globalnych trendów, atrakcyjnego dla mieszkańców oraz zapewniającego stabilny dochód i miejsca pracy.
Spółdzielnia rozwojowa w odpowiedzi na lokalne potrzeby
Wśród różnorodnych pomysłów, takich jak zarządzanie budynkami, budowa farmy energetycznej czy animacja kultury, najbardziej obiecujące w kontekście Dąbrowy Górniczej okazało się stworzenie spółdzielni obsługi zieleni. Przestrzeń wspólna – zarówno ta należąca do miasta, jak i osiedlowa – będzie wtedy planowana z wizją i z uwzględnieniem różnorodnych potrzeb. O to zadbają sami jej członkowie, czyli mieszkańcy i mieszkanki.
Zarządzanie i utrzymanie zieleni będzie tylko początkiem drogi. Dalej spółdzielnia może poszerzać repertuar działań, na przykład w stronę miejskiego rolnictwa i lokalnej sprzedaży produktów spożywczych, a dalej usług gastronomicznych. Może też rozwinąć się w kierunku cyfrowej platformy. Taka platformowa kooperatywa mogłaby służyć miejskiej społeczności, wspierając wymienianie się różnymi usługami. Najpierw umożliwiłaby wymianę drobnych usług ogrodniczych, a dalej – kto wie, być może usług naprawczych, sprzątających czy opiekuńczych? Rejestrując spółdzielnię, grupa inicjatorska nie chce zamykać żadnych dróg do realizacji pomysłów mieszkańców i mieszkanek.
Stabilny rozwój przy wsparciu samorządu
Spółdzielnia rozwojowa będzie tworzona najpierw przez stabilne organizacje. W przypadku Dąbrowy Górniczej będzie to najprawdopodobniej Fabryka Pełna Życia, tworząca nowe centrum Dąbrowy Górniczej, Zagłębiowska Izba Gospodarcza oraz Akademia WSB.
Spółdzielnia ruszy również przy wsparciu samorządowym, utrzymując się początkowo z zamówień publicznych. Dzięki temu będzie mogła dojrzeć do stabilizacji oraz samodzielnie funkcjonować na prywatnym rynku.
Zaangażowanie społeczności w lokalny rozwój
Drugim etapem działania spółdzielni, czyli docelową wizją zaangażowania mieszkańców w rozwój miasta, będzie działanie po tak zwanym otwarciu społecznościowym. To wtedy każdy mieszkaniec i mieszkanka dostaną możliwość członkostwa w lokalnej spółdzielni. W ten sposób będą mogli inwestować w coś, co da im nie tylko zwrot finansowy, ale również podniesie jakość życia w ich mieście.
Jak mówili uczestnicy warsztatu: „Wspólnym marzeniem mieszkańców jest coś jak lokalny browar. Wtedy moglibyśmy równocześnie pić piwo i na tym zarabiać, a dochód pozostawałby w Dąbrowie i rozwijał miasto!”. Chociaż o tym, czy spółdzielnia w Dąbrowie Górniczej rozwijać będzie browar, czy coś innego zdecydują już jej mieszkańcy – jest to dokładnie model myślenia o lokalnej gospodarce, który tkwi w sercu spółdzielni rozwojowych.
Forum Praktyków Partycypacji
Od demokracji partycypacyjnej do demokracji ekonomicznej
Zespół CoopTech Hub wraca do Dąbrowy Górniczej, aby wziąć udział w 9. Forum Praktyków Partycypacji. W poniedziałek, 20 czerwca, rzeczniczka CoopTech Hub Zofia Krajewska poprowadzi panel Od demokracji partycypacyjnej do demokracji ekonomicznej:
Udział społeczności we współzarządzaniu państwami i miastami uznawany jest za cywilizacyjny standard współczesności. Wolne wybory i, przynajmniej postulatywna, otwartość na głos mieszkanek i mieszkańców to zasady, które są dla nas oczywistym kontekstem działania. Ale co by się stało, gdyby spróbować pogłębić bieżące narzędzia partycypacyjne?
Obok mówienia o dobru wspólnym, powinniśmy otworzyć przestrzeń do dyskusji o współwłasności. Mieszkańcy i mieszkanki mogą współtworzyć rozwój swoich gmin, przeznaczając własny kapitał na inwestycje w lokalne zasoby. W ten sposób można kultywować lokalność, budować zaufanie i wspólną odpowiedzialność. Spróbujmy przejść od partycypacji społecznej do partycypacji ekonomicznej.
W panelu wezmą udział Wojciech Czyżewski, Prezes Zarządu spółki Fabryka Pełna Życia, Magdalena Mike, Pełnomocnik Prezydenta Miasta Dąbrowa Górnicza ds. współpracy z organizacjami pozarządowymi oraz Joanna Erbel, liderka Klubu samorządowego CoopTech Hub. Do zobaczenia!