Bezpieczeństwo i suwerenność żywnościowa

Apel do samorządów

CoopTech Hub, Instytut Spraw Publicznych, Koalicja Klimatyczna, Koalicja Żywa Ziemia, Po co to eko

Apelujemy o włączenie suwerenności żywnościowej do strategii rozwoju samorządów jako kluczowego elementu ochrony klimatu oraz adaptacji do zachodzących w nim zmian. Ważne jest również rozpoczęcie dyskusji o warunkach infrastrukturalnych i finansowych umożliwiających jej realizację. 

Suwerenność żywnościowa definiowana jako możliwość decydowania  o produkcji i konsumpcji żywności, to także prawo do żywności zdrowej, lokalnej oraz produkowanej w sposób sprawiedliwy społecznie i ekologicznie odpowiedzialny. To kwestia zarówno naszego bezpieczeństwa, jak i solidarności  z rolnikami i rolniczkami.

Złożona sytuacja międzynarodowa i rywalizacja o dominację ekonomiczną na globalnej arenie sprawiają, że musimy inaczej myśleć o naszym bezpieczeństwie żywnościowym i dążyć do ograniczenia swojej zależności od czynników zewnętrznych na każdym etapie – począwszy od produkcji żywności,    jej przetwórstwa,  przechowywania, transportu, dystrybucji i sprzedaży.

Włączenie bezpieczeństwa żywnościowego i suwerenności żywnościowej do lokalnych polityk publicznych to także szansa na przywrócenie równowagi na rynku spożywczym i poprawę sytuacji dochodowej małych i średnich gospodarstw rolnych.

Jak wynika z badań Polek i Polaków (2023), to właśnie produkty pochodzące bezpośrednio z gospodarstw oceniamy najwyżej pod względem jakości. Lokalność produktów, ich jakość i sposób produkcji są też ważnymi priorytetami podczas zakupów żywności. Część Polek i Polaków próbuje pozyskiwać produkty bezpośrednio od rolników, odwiedzając targi, bazary, gospodarstwa lub kupując w kooperatywach spożywczych. Ten model powinien być wspierany, aby oferować konsumentom codzienną alternatywę pozyskiwania żywności wysokiej jakości. [Raport: Na widelcu]

Samorządy mają do odegrania niezwykle ważną rolę we wspieraniu polityki żywnościowej poprzez tworzenie ram i przestrzeni, które umożliwią bezpośrednią współpracę rolników i konsumentów, propagowanie wiedzy na temat żywności  i jej produkcji, tworzenia i korzystania z krótkich łańcuchów żywności oraz pokazywania korzyści z nich wynikających. Polityka żywnościowa powinna być ważnym obszarem współpracy miast i obszarów wiejskich, w tym tworzenia metropolitalnych partnerstw żywnościowych. 

Potrzebne jest m.in. zabezpieczenie odpowiedniej infrastruktury pod sklepy, bazary i hale targowe oraz wyznaczenie przestrzeni do handlu bezpośredniego. Samorządy mogą wspierać lokalne rolnictwo przez zamówienia publiczne promujące krótkie łańcuchy dostaw, tworząc stabilny rynek zbytu dla lokalnych gospodarstw. Należy dążyć do tego, by szkoły, placówki opiekuńcze, szpitale były zaopatrywane w żywność wysokiej jakości  gwarantującą wszystkie niezbędne składniki odżywcze i w miarę możliwości pochodzącą z lokalnej, ekologicznej produkcji. Ważny jest rozwój rolnictwa miejskiego, zarówno w postaci farm miejskich, jak i ogrodów społecznych, działkowych oraz ogrodów przyszkolnych. Dodatkowo, warto wprowadzić do instytucji podległych samorządom programy przeciwdziałania marnowaniu żywności.

Za logistykę żywności mogą być odpowiedzialne podmioty lokalnie organizujące zakupy – miejskie spółki lub spółdzielnie rozwojowe – jak i spółki państwowe. 

Tworzone rozwiązania powinny powstawać przy udziale zarówno odpowiednich ministerstw, jednostek samorządowych, konsumentów, rolników, jak i organizacji eksperckich i wszystkich innych gotowych do włączenia się w działania na rzecz bezpieczeństwa żywnościowego. 

Żywność to nasza wspólna sprawa. Chcemy kupować lokalnie produkowaną żywność, zwłaszcza owoce i warzywa pochodzące z lokalnej, ekologicznej produkcji  Ale ważne dla nas jest także wspieranie polskich rolników i rolniczek. Poprawa ich sytuacji to także kwestia naszego bezpieczeństwa. 

Zdajemy sobie sprawę z tego, że skala wyzwań jest duża i wiemy, że wszystkie zmiany nie wydarzą się od razu. Niemniej oczekujemy, że włodarze i włodarki samorządów przedstawią postępowy program budowania suwerenności żywnościowej do wdrożenia w trakcie najbliższych dwóch kadencji samorządowych.

📎 Pobierz treść listu

Podpisy:

1. Joanna Erbel – PLZ Spółdzielnia, Spółdzielnia MOST
2. Paulina Sobiesiak-Penszko – Instytut Spraw Publicznych 
3. Katarzyna Przyjemska-Grzesik – Kraków w zieleni ZZM
4. Marta Zwolińska-Budniok – podkast Po co to eko
5. Beata Borowiec – Koalicja Klimatyczna
6. Jacek Kucharczyk –  Instytut Spraw Publicznych 
7. Katarzyna Banul-Wójcikowska – Instytut Spraw Publicznych 
8. Ruta Śpiewak – Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN
9. Alicja Wójcik – CoopTech Hub
10. Bartosz Mielniczek – Polska Sieć Ekonomii 
11. Max Bojarski – Instytut Myśli Europejskiej
12. Piotr Cykowski – Akcja Demokracja
13. Agata Kozak – Fundacja KRAINA
14. Svitlana Chystiakova – Fundacja KRAINA
15. Konrad Smoleński – Fundacja KRAINA
16. Małgorzata Rogujska-Galińska – Fundacja KRAINA
17. Jan Oleszczuk-Zygmuntowski – Polska Sieć Ekonomii, PLZ Spółdzielnia
18. Jacek Tokarski – Wydawnictwo Wysoki Zamek
19. Łukasz Broniszewski – Fundacja Stabilo
20. Aleksandra Szymańska – Instytut Kultury Miejskiej
21. Alicja Barcikowska – Ekowyborca
22. Monika Kostera – Södertörn University, Szwecja i Polska Sieć Ekonomii 
23. Joanna Murzyn – Digital Ecology Institute
24. Marta Żakowska – Magazyn Miasta
25. Agnieszka Stefaniak-Zubko – Zagłębiarki – Sosnowiec
26. Aleksandra Wasilkowska – Pracownia Architektoniczna Aleksandra Wasilkowska, OW SARP i IARP
27. Krzysztof Gubański – Jeden Samochód Mniej
28. Agnieszka Chołuj – Spółdzielnia MOST, Zielony Pierścień Warszawy
29. Anna Wandzel-Gubańska – Spółdzielnia MOST
30. Łukasz Drozda – Wydział Stosowanych Nauk Społecznych i Resocjalizacji UW
31. Mariusz Sibila – Bazar Krótka Droga, Krótki Łańcuch Dostaw KŁOS
32. Małgorzata Zmysłowska – pracownia architektoniczna M-OST
33. Cezary Obracht-Prondzyński – Uniwersytet Gdański, Instytut Kaszubski.
34. Joanna Furmaga – Związek Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć 
35. Alek Tarkowski – Fundacja Open Future
36. Magdalena Klarenbach – Fundacja Otwarty Plan
37. Justyna Zwolińska – Koalicja Żywa Ziemia
38. Maciej Jakub Zawadzki – MJZ, LURE Urban Think Tank
39. Hanna Obracht-Prondzyńska – Uniwersytet Gdański
40. Anna Michalak-Pawłowska – Dom Kultury Dorożkarnia
41. Grzegorz Hańderek – ASP w Katowicach
42. Justyna Biernacka – MATERIALITY Sustainability Pathfinders
43. Piotr Czerniejewski – Stowarzyszenia Młodzi Lokalsi
44. Piotr Sawicki – Komitet ds. Nieruchomości Krajowej Izby Gospodarczej
45. Maciej Łepkowski – Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, CoopTech Hub,
46. Andrzej Zybała – Szkoła Główna Handlowa w Warszawie.
47. Karolina Tulkowska – Wydział Architektury PW
48. Jacek Kochanowski –  Uniwersytet Warszawski
49. Lucyna  Roszak – Fundacja Animacja
50. Łukasz Szymanowicz – Rada Osiedla Krzyki-Partynice Wrocław 
51. Anna Jach-Falkiewicz – Wspólny Ogród Sosnowiec
52. Zuzanna Mielczarek – Wydział Architektury Politechniki Warszawskiej, Narodowy Instytut Architektury i Urbanistyki
53. Dorota Sawicka – SAWAWA
54. Lena Milanowska – Partnerstwo Otwarty Jazdów
55. Robert Buciak – Zielone Mazowsze
56. Maciej Grodzicki – Uniwersytet Jagielloński i Polska Sieć Ekonomii
57. Michał Możdżeń – Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Polska Sieć Ekonomii
58. Mateusz Piotrowski – Stowarzyszenie Pacjent Europa
59. Małgorzata Janas – Fundacja Studio M6
60. Wiktor Bochenek – Architektura & Biznes
61. Bartłomiej Błesznowski – Instytut Stosowanych Nauk Społecznych UW
62. Marta Jaskulska, Pomorskie Stowarzyszenie Aktywni Lokalnie
63. Dominika Zwęglińska – Instytut Rozwoju Wsi i Regionów PAN
64. Paulina Paga – Fundacja Teren Otwarty
65. Ewa Illg-Latko – Stowarzyszenie Miasto Jest Nasze
66. Zofia Sobczak – CoopTech Hub, Pacjent Europa 
67. Rafał Krenz – Collegium Civitas
68. Małgorzata Szydłowska – Dom Utopii Międzynarodowe Centrum Empatii
69. Barbara Wojtaszek – Fundacja Klub Myśli Ekologicznej
70. Ryszard Kulik – Fundacja Klub Myśli Ekologicznej
71. Aleksandra Nowysz – Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, Spółdzielnia MOST
72. Klaudia Kryńska – Fundacja Agro-Perma-Lab, Spółdzielnia MOST
73. Paulina Jeziorek – Fundacja Agro-Perma-Lab
74. Marta Madejska – Łódzkie Stowarzyszenie Inicjatyw Miejskich “Topografie”
75. Bartosz Rydliński – Centrum im. Ignacego Daszyńskiego
76. Marek Nowak – Wydział Socjologii UAM
77. Sylwia Chutnik – pisarka i działaczka społeczna   
78. Monika Zawadzka – Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku
79. Kasper Jakubowski – Fundacja Dzieci w Naturę, Forest Maker, SGGW i Politechnika Krakowska
80. Bartosz Rief – Europejskie Centrum Solidarności
81. Marcin Tischner – Fundacja ProVeg
82. Edyta Łaskawiec – Politechnika Śląska 
83. Andrzej Kassenberg – Instytut na rzecz Ekorozwoju
84. Paulina Kramarz – Nauka dla Przyrody, Rada Klimatyczna UJ, Wydział Biologii UJ
85. Natalia Jakóbiec – Akademia Sztuk Pięknych w Katowicach
86. Ewa Sufin-Jacquemart – Fundacja Strefa Zieleni
87. Blanka Kolago – Global Action Plan Polska, Slow Fix Blog
88. Aneta Englot – Związek Rewizyjny Spółdzielni „Samopomoc Chłopska”
89. Małgorzata Tomczak – Architektura & Biznes
90. Anna Spurek – Green REV Institute, Roślinna Szkoła
91. Łukasz Pancewicz – A2P2 Architecture & Planning, Wydział Architektury Politechniki Gdańskiej  
92. Piotr Miklaszewski – autor książek Podróże z Pazurem 
93. Agata Otrębska – Śląski Ruch Klimatyczny 
94. Agnieszka Krzyżak-Pitura – Fundacja Rodzic w mieście, Kongres Ruchów Miejskich
95. Kacper Nosarzewski – 4CF
96. Przemysław Gumułka – Fundacja Psubraty
97. Krzysztof Mroczkowski – Stowarzyszenie Pacjent Europa
98. Aleksander Temkin – Komitet Kryzysowy Humanistyki Polskiej, Pacjent Europa
99. Marcin Kędzierski – Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Polska Sieć Ekonomii
100. Jan Śpiewak – Fundacja Bezpieczna Polska dla Wszystkich, Wolne Miasto Warszawa
101. Maria Libura – Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, Polska Sieć Ekonomii
102.  Jakub Wedler – “Gniazdo” Centrum Aktywizmu Klimatycznego
103. Cecylia Malik – artystka, kolektyw Siostry Rzeki, Stowarzyszenie CSW Wiewiórka
104. Wojciech Goszczyński – Uniwersytet im. Mikołaja Kopernika w Toruniu
105. Wojciech Szymalski – Fundacja Instytut na rzecz Ekorozwoju
106. Michał Mioduszewski – Wolskie Centrum Kultury
107. Denis Gerard – Kooperatywa DOBRZE, Spółdzielnia MOST
108. Krzysztof Gorczyca – Towarzystwo dla Natury i dla Człowieka
109. Bartosz Piłat – PLANKOM Ośrodek badań transportu i planowania przestrzennego
110. Krzysztof Mularski – Gdańskie Stowarzyszenie Prawników „PROGRESSIO”, Spółdzielnia „PRZYJAŹŃ”
111. Marcel Długoszewski – aktywista 
112. Jacek Woźnikowski
113. Areta Szpura – Spółdzielnia MOST
114. Bartosz Ledzion
115. Dorota Swinarska
116. Piotr Skubała – Uniwersytet Śląski w Katowicach
117. Marzena Wichniarz – Rodzice dla Klimatu 
118. Kamila Kadzidłowska – Rodzice dla Klimatu
119. Elżbieta Lemańska-Błażowska – Rodzice dla Klimatu
120. Monika Sadowska – Rodzice dla Klimatu
121. Magdalena Zając – Rodzice dla Klimatu
122. Kuba Wygnański – Fundacja Stocznia
123. Paweł Nowak – NOWY / WUD Silesia
124. Jakub Kaczmarek – Spółdzielnia MOST
125. Kacper Blok – Młodzieżowy Strajk Klimatyczny
126. Anna Dęboń – Stowarzyszenie dOPAmina lab, 
127. Agnieszka Józefowska – Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie
128. Aleksandra Bilewicz – Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN
129. Wojciech Sroka – Uniwersytet Rolniczy w Krakowie
130. Angelika Książek – Kraków w zieleni ZZM
131. Monika Onyszkiewicz – Fundacja EkoRozwoju, Bazar Krótka Droga we Wrocławiu
132. Jadwiga Klata – OSADA.EARTH
133. Dawid Masło – Centrum Edukacji Ekologicznej “SYMBIOZA” Zarządu Zieleni Miejskiej
134. Wiktoria Jędroszkowiak – Inicjatywa Wschód
135. Dominika Lasota – Inicjatywa Wschód 
136. Paweł Wyszomirski – Fundacja Napraw Sobie Miasto
137. Tomasz Nawrocki – Uniwersytet Śląski
138. Tomasz Szuba – Venturis HoReCa P.S.A.
139. Radosław Puśko – Bielański Integrator Przedsiębiorczych
140. Damian Wojciech Dudała – Fundacja SOC TECH LAB
141. Julia Gawron – Spółdzielnia MOST
142. Agata Szczebyło – WWF Polska
143. Ewa Kopczyńska – Uniwersytet Jagielloński 
144. Alicja Kowalik – Fundacja Targ Pietruszkowy
145. Matylda Szyrle – Listny Cud (Future Friendly Farm Sp. z o.o.)
146. Artur Celiński – Architektura-murator
147. Carolina Pietyra – Krakowskie Biuro Festiwalowe
148. Tomasz Markiewka – Uniwersytet im. Mikołaja Kopernika w Toruniu
149. Przemysław Sadura – Wydział Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, Krytyka Polityczna
150. Jan Mencwel – Stowarzyszenie Miasto Jest Nasze
151. Kacper Pobłocki – Uniwersytet Warszawski
152. Zbyszek Maćków – Maćków Pracownia Projektowa
153. Michał Boni – Uniwersytet SWPS
154. Zofia Krajewska – OSADA.EARTH
155. Małgorzata Świąder – Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu
156. Wiktor Chęciński – Fundacja Kaczuchy Dziennikarskie
157. Aleksandra Kulińska – badaczka przyszłości
158. Agnieszka Makowska – gospodarstwo ekologiczne Zielona rzodkiewka
159. Dorota Sujecka – Protest Porszewice
160. Anetta Anderwald – Protest Porszewice
161. Bartolomeo Koczenasz – CSW Wiewiórka, Skład Solny
162. Agata Twardoch – Politechnika Śląska
163. Małgorzata Molęda-Zdziech – Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
164. Aneta Lehmann – Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku, Centrum Designu Gdynia
165. Małgorzata Tarasiewicz – Stowarzyszenie Mieszkańcy dla Sopotu
166. Marta Dymek-Boniecka – Jadłonomia
167. Agnieszka Labus – Politechnika Śląska, Fundacja LAB60+
168. Danuta Kędzierska – Polska Sieć Ekonomii
169. Beata Gawryszewska – architektka krajobrazu
170. Rafał Matyja – Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
171. Bartosz Szydłowski – Teatr Łaźnia Nowa
172. Magdalena Milert – Pieing
173. Weronika Śmigielska – Spółdzielnia Ogniwo
174. Mateusz Zmyślony – Open Eyes Economy
175. Filip Springer – Szkoła Ekopoetyki przy Instytucie Reportażu
176. Paulina Grabowska – NASDRA Sp. z o.o., Uniwersytet SWPS
177. Katarzyna Jakubowiak – Krakowskie Biuro Festiwalowe
178. Błażej Jaworowski – Extinction Rebellion Polska
179. Marzena Waligóra – Stowarzyszenie Tarnowska Rospuda 
180. Marta Bogacz – Klimat dla Rolnictwa